Опубликовано: 24 октября 2023

Полиомиелит — бул нерв системасын жабыркаткан вирус козгогон өтө жугуштуу оору. 5 жашка чейинки балдар вирусту улуу топтогу балдарга караганда көбүрөөк жуктурушат.

Биринчи белгилери дене табынын көтөрүлүшү, чарчоо, баш оору, кусуу, моюндун катып калышы жана буту-колуңуздун оорушу.

Шал — шал оорусу менен байланышкан эң оор симптом, анткени ал туруктуу майыптыкка жана өлүмгө алып келиши мүмкүн.

200 инфекциянын биринде туруктуу шал оорусу пайда болот (адатта, буттар). Мындай шал адамдардын 5-10% ы дем алуу булчуңдарынын шал оорусунан улам каза болушат.

Толугу менен айыгып бараткандай сезилген балдарда да бойго жеткенде булчуңдар ооруп, алсырап же шал болуп калышы мүмкүн. Бул полиомиелиттен кийинки синдром деп аталат. Полиомиелиттен кийинки синдром (ПАРО) – бул полиомиелиттен аман калгандарга алгачкы полиовирус инфекциясынан айыккандан кийин ондогон жылдар өткөндөн кийин таасир этиши мүмкүн.

Полиовирус өтө жугуштуу жана адамдан адамга жугат. Ал жуккан адамдын тамагында жана ичегисинде жашайт. Полиовирус адамдарга гана жугат. Денеге ооз аркылуу кирип, ал аркылуу тарайт:

— Инфекция жуккан адамдын заңы (заңы) менен байланышуу.

— Инфекция жуккан адамдын чүчкүргөн же жөтөлгөн тамчылары (азыраак).

Вирус жуккан адам вирусту башка адамдарга симптомдор пайда болгонго чейин жана 2 жумага чейин жугузушу мүмкүн.

Вирус жуккан адамдын заңында көп жума жашай алат. Антисанитардык шарттарда тамак-ашты жана сууну булгашы мүмкүн. Симптомдору жок адамдар вирусту башкаларга  жугузушу мүмкүн.

Полиомиелитти айыктыра турган дары жок, полиомиелитти айыктыруунун эң мыкты жолу — эмдөө менен алдын алуу.

Полиомиелиттин алдын ала турган вакцинанын эки түрү бар:

* Инактивацияланган полиомиелит вакцинасы (ИПВ) инекция түрүндө берилет.

* Полиомиелитке каршы вакцина (ОПВ) ооз көңдөйүнө тамчы түрүндө берилет.

Балдар полиомиелитке каршы эмдөөлөрдү Кыргыз Республикасынын профилактикалык эмдөөлөр календарына ылайык алышы керек.

Полиомиелитке каршы эмдөө жасалат:

* 2 айында ОПВ 1чи дозасы

• 3,5 ай ОПВ, жана ИПВ 1

*  5 айлык ОПВ

*  9 айлык ИПВ 2.

1988-жылдан бери жапайы полиомиелитке чалдыккандардын саны 99% га азайган. 125тен ашык эндемикалык өлкөдө 350,000 учурдан 2018-жылы катталган 33 (1) учурга чейин азайган.

Жапайы полиовирустун 3 штаммынын (1-, 2- жана 3-тип) жапайы полиовирустун 2-типи 1999-жылы жок кылынган.

Акыркы он жылдын ичинде полиомиелитке каршы глобалдык демилге (ГИЛП) бул инфекцияны жок кылуу боюнча туруктуу прогресске жетишти:

Жапайы полиовирустун 2 жана 3 түрлөрү  жок Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун (ВОЗ) Түштүк-Чыгыш Азия аймагында 2014-жылы жарыяланган жана акыркы жолу 2020-жылдын августунда БДСУ тарабынан Африка аймагында жапайы полиовирустун жок экендиги тастыкталган.

 Бирок жапайы полиовирустун (мындан ары — ДПВ) жугушу уланып жаткан эндемикалык өлкөлөр бар: Пакистан, Афганистан, ошондой эле вакцина менен байланышкан полиовирус  жүгүртүүдөгү бир катар өлкөлөр бар.

Полиомиелитке каршы глобалдык демилгенин 2022-2026-жылдарга полиомиелитти жок кылуу стратегиясында эндемикалык өлкөлөрдө бардык полиовирустардын таралышын биротоло токтотуу боюнча комплекстүү иш аракеттер сунушталат

1993-жылдан бери Кыргыз Республикасында жапайы жана вакцина менен байланышкан полиовирустар катталган эмес. 2002-жылдан бери өлкө «полиомиелиттен эркин өлкө» сертификатына ээ. Кыргызстанда жапайы жана вакцинага байланыштуу полиовирустардын жүгүртүлбөгөндүгүн көрсөткөн объективдүү маалыматтар бар.

25 жылдан ашык убакыттан бери өлкөдө «жапайы» вирус менен шартталган курч паралитикалык полиомиелит учурлары катталган эмес. Өлкөдө балдардын калкын иммунизациялоо менен камтуунун жогорку деңгээли сакталууда (90% дан ашыгы).

Курч шал оорусу (ОВП) менен ооругандарга эпидемиологиялык көзөмөл жүргүзүлүүдө, калктын жетүүгө кыйын жана аялуу топторун эмдөө мобилдүү бригадалар менен камтуу боюнча үзгүлтүксүз иштер жүргүзүлүүдө.

Акыркы 10 жылдагы профилактикалык эмдөөлөрдүн календарынын алкагында ОПВ вакцина менен иммунизациялоо боюнча маалыматтар өлкө калкынын арасында бул инфекцияга каршы коллективдик иммунитетинин жогорку деңгээлин көрсөтүп турат. 2000-2022-жылдар аралыгында ОПВ-3 камтуу 90,0 дан 94% га чейин болгон.